Veranderende weerpatronen?

De media staan de laatste tijd weer vol met de gevolgen van afwijkende weerpatronen. Of het nou de overstromingen in Queensland zijn, de modderstromen in Brazilië of de koudegolf in India, het lijken en zijn waarschijnlijk op zichzelf staande extremiteiten.
Ondanks dat ons land sinds lange tijd weer eens een kouder jaar dan normaal te verwerken kreeg, lijkt het wereldwijd alleen maar verder op te warmen. Zie de grafiek hieronder (Bron: KNMI/NASA/GISS):

Als we kijken naar waar de warmte zich in 2010 concentreerde zien we dat Afrika, het Midden-Oosten en Centraal Azië veel warmer waren dan normaal. Ook Canada en Groenland waren veel warmer dan normaal. Veel van deze gebieden noteerden zelfs het warmste jaar in de metingen. (bron: KNMI/NCEP/CPC):

In Noord Europa, het zuidoosten van de Verenigde Staten en delen van Siberië was het juist kouder dan normaal. Dit patroon komt voor een groot gedeelte voort uit het afwijkende stromingspatroon van de atmosfeer rond de Noord-Atlantische Oceaan in de wintermaanden januari, februari en december.
Viel het u ook op dat er vorig jaar zelden sprake was van een westelijke stroming in onze contreien? Sommige wijten dit aan het afzwakken van de Golfstroom, al dan niet veroorzaakt door de olieramp in de Golf van Mexico, anderen halen het gebrek aan zonnevlekken erbij. Of zijn het de opwarmende polen die voor minder temperatuurcontrast en dus ook minder warmteverplaatsing zorgen?
Hoe het ook zij; het luchtdrukpatroon van 2010 werd gedomineerd door de sterke afzwakking van de westelijke stroming boven de Noord-Atlantische Oceaan. Vaak was de stroming uit het noorden of oosten door een hogedrukgebied bij Groenland of IJsland, en lagere druk dan gebruikelijk boven de subtropen. Dit patroon was zeer sterk in januari, februari en december 2010, en kwam ook voor in maart, april, mei, augustus en november.
Naar de oorzaak is het voornamelijk gissen, maar vanzelfsprekend kunnen verschijnselen als El Niño en La Niña er mee te maken hebben.
El Niño was in 2009 relatief sterk, zodat al met vrij grote zekerheid voorspeld kon worden dat de eerste helft van 2010 wereldwijd warm zou zijn. El Niño is in de zomer van 2010 omgeslagen naar La Niña, de tegenhanger met kouder water langs de evenaar van de Stille Oceaan. Dit heeft de temperatuur aan het eind van het jaar onderdrukt.
Ondertussen is 2011 van start gegaan met een herstel van de westelijke stroming op de Noord-Alantische Oceaan, al lijkt deze volgende week wel weer iets af te zwakken.
La Niña zorgt er waarschijnlijk voor dat in 2011 de wereldgemiddelde temperatuur weer iets minder hoog uitvalt dan dit jaar.